Cúng đầy tháng là một trong những tục cúng cổ truyền quan trọng. Vậy cúng đầy tháng là gì? Cách chuẩn bị lễ vật cho mâm cúng đầy tháng? Có thể đặt xôi chè cúng đầy tháng cho bé trai, gái ở đâu?
Tìm hiểu thêm:
- Mâm cúng Mụ đầy năm cho bé cần những lễ vật gì?
- Đặt heo quay cúng đầy tháng cho bé ở đâu ngon?
Giới thiệu chi tiết tục cúng đầy tháng cổ truyền
Cúng đầy tháng là gì?
Cúng đầy tháng cho bé là một trong ba nghi thức thờ cúng quan trọng trong thủ tục cúng Mụ, cùng với cúng đầy cữ và cúng thôi nôi.
Lễ cúng đầy tháng hay còn có tên gọi khác là lễ cúng Mụ đầu. Lễ này thường được tổ chức khi bé tròn 1 tháng tuổi. Lễ đánh dấu sự khởi đầu, khai sinh và bước phát triển hình hài đầu tiên của bé.
Tuy nhiên trong thực tế, mốc 1 tháng tuổi cúng đầy tháng cho bé chỉ mang tính tương đối. Không nhất thiết phải là 30 ngày mà có thể là 28 hoặc 29 ngày tùy thuộc vào cách chọn ngày cúng đầy tháng..
Chọn ngày cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái theo lịch âm
Theo quan niệm truyền thống người Việt, nghi thức cúng đầy tháng cho bé sẽ được tính theo lịch âm và tuân theo nguyên tắc “gái lùi 2, trai lùi 1”.
Chúng ta có thể hiểu nguyên tắc này đơn giản như sau:
- Nếu để cúng đầy tháng cho bé gái theo lịch âm, ngày cúng đầy tháng chuẩn sẽ lùi về trước 2 ngày so với ngày sinh âm lịch thực tế. Ví dụ, nếu bé gái sinh ngày 5/2 âm lịch, thì ngày cúng đầy tháng đúng sẽ là ngày 3/3 âm lịch.
- Đối với nguyên tắc trai lùi 1, nghĩa là ngày cúng đầy tháng chuẩn cho bé trai sẽ lùi lại 1 ngày so với ngày sinh âm lịch thực tế. Ví dụ, nếu bé trai sinh ngày 4/ 2 âm lịch, thì ngày cúng đầy tháng đúng sẽ là ngày 3/ 3 âm lịch.
Chọn ngày cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái theo lịch dương
Dưới góc độ tiếp cận hiện đại, xu hướng mới. Hiện nay do ảnh hưởng của văn hóa phương Tây, nhiều cha mẹ chọn ngày cúng đầy tháng cho con theo lịch dương.
Theo đó, ngày cúng đầy tháng cho con sẽ được thực hiện đúng ngày sinh dương lịch của bé, không tiến cũng không lùi.
Ví dụ, bé trai sinh ngày 01/ 01 dương lịch, thì ngày cúng đầy tháng ở hướng tiếp cận này sẽ là ngày 01/ 02 dương lịch.
Thực ra ngày cúng đầy tháng không quá khắt khe theo lịch âm hay lịch dương, cha mẹ thành tâm cầu khấn và làm nghi thức phù hợp là được.
Về giờ cúng, nghi thức cúng đầy tháng cho bé vẫn nên được tổ chức vào khung giờ buổi sáng. Trong khoảng trên dưới 10 giờ sáng là đẹp nhất.
Tại sao phải cúng Mụ cho bé khi đầy tháng tuổi?
Theo quan niệm của các nước phương Đông, mỗi đứa trẻ ra đời đều được 12 bà Mụ nặn (hay còn gọi là 12 vị Tiên Nương hầu hạ bên cạnh Ngọc Hoàng). Trong đó mỗi bà Mụ sẽ có vai trò khác nhau; lần lượt đảm nhiệm các nhiệm vụ là: Bà nặn đầu, bà nặn chân, bà nặn tay, bà nặn mắt, bà nặn mũi mũi, bà xoa hình hài,… cho đến khi nào hoàn chỉnh một cơ thể thì em bé sẽ được sinh ra. Đức Ông (cũng có nhiều quan niệm cho rằng đó là bà Mụ chúa) sẽ có vai trò bảo vệ em bé khỏi những điều xấu, điều ác (hay tránh chết yểu); trong suốt quá trình mang thai đến khi chào đời, thậm chí là đến tận khấc tuổi thứ 12.
Bởi lẽ đó, khi bé tròn 1 tháng tuổi – một mốc thời gian tương đối ổn định đánh dấu sự phát triển quan trọng; trong vòng đời của bé, cha mẹ cần phải sắm sửa lễ vật, sửa soạn hương hoa, trà bánh để thực hiện nghi lễ cúng đầy tháng, trực tiếp cảm tạ 12 bà Mụ, Đức Ông (hay bà Mụ chúa). Đồng thời cũng là tấm lòng biết hơn, kính hiếu, cảm tạ ông bà tổ tiên hai bên nội ngoại; cũng như toàn thể Đấng thần linh đã phù hộ độ trì cho con của mình.
Những ý nghĩa quan trọng của cúng Mụ đầy tháng cho bé trai và bé gái
Lễ cúng đầy tháng có ý nghĩa quan trọng. Trong đó có kể đến 2 lớp ý nghĩa quan trọng nhất là ý nghĩa tâm linh và ý nghĩa hiện thực:
- Ý nghĩa tâm linh của nghi thức cúng đầy tháng cho bé: Cúng đầy tháng bé trai, bé gái là nghi thức cảm tạ các vị thần và ông bà Tổ tiên hai bên nội ngoại đã che chở, khai sinh ra bé với một hình hài, trí tuệ đẹp nhất, hoàn thiện nhất. Thông qua đó, nghi thức này cũng là cách thức để cha mẹ bày tỏ những mong cầu may mắn, tốt đẹp, bình an sẽ đến với bé trong những năm tháng tiếp theo của cuộc đời.
- Ý nghĩa hiện thực của nghi thức: Dưới góc nhìn trần thế, tục cúng đầy tháng cũng là sự chia vui, san sẻ niềm hạnh phúc của gia đình; của cha mẹ với họ hàng hai bên nội ngoại, bạn bè, đồng nghiệp thân thiết; và hàng xóm láng giềng về sự góp mặt của con.
Đặt lễ vật xôi chè cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái tại Thấy Là Thích
Xôi chè là một trong những món lễ vật chính của tục cúng Mụ truyền thống cho bé. Bao gồm xôi nếp và chè, và được đặt ở mâm cúng cảm tạ 12 bà Mụ.
Không chỉ xuất hiện trong mâm cúng đầy tháng, xôi chè cũng là lễ vật của cúng cữ, cúng thôi nôi – cúng đầy năm, cúng Mụ theo khấc tuổi 3, 6, 9, và 12 tuổi.
Đối với cúng Mụ bé gái:
Món xôi chè phù hợp nhất trong cúng Mụ bé gái là xôi gấc đỏ kết hợp với chè trôi nước ngũ sắc; với 5 màu đại diện cho 5 Hành mỗi loại 12 phần.
- Trôi nước màu vàng đại diện cho hành Kim.
- Trôi nước màu xanh đại diện cho hành Mộc.
- Trôi nước màu trắng đại diện cho hành Thủy.
- Trôi nước màu đỏ, màu hồng tượng trưng cho hành Hỏa.
- Trôi nước màu tím, màu nâu hoặc màu đen, đại diện cho hành Thổ.
Trong lễ vật chè cúng Mụ, gia chủ có thể sắp 12 chén chè bao gồm cả phần trôi nước và nước chè. Sau đó rắc vừng hoặc dừa sợi lên cho đẹp mắt. Trong mỗi cốc chè sẽ có 5 viên bánh trôi không đồng màu như trên.
Nếu là chè tự làm, gia chủ có lấy vị của hoa hoặc lá tự nhiên ngâm với nước trắng; tạo màu cho bột bánh trôi là tốt nhất. Gợi ý:
- Màu vàng: Tạo màu từ chanh leo (chanh dây)
- Màu xanh lá: Tạo màu từ lá dứa hoặc lá nếp
- Màu trắng nguyên bản tự nhiên
- Màu đỏ tạo màu từ gấc, củ dền hoặc những trái quả màu đỏ
- Màu nâu, màu đất: Tạo màu từ bột cacao
Ngoài ra, gia chủ cũng có thể tạo màu cho bột bánh bằng bột tạo màu ở siêu thị.
Đối với cúng đầy tháng bé trai:
Món xôi chè cho mâm lễ cúng Mụ đầy tháng bé trai thường là xôi 3 tầng; và chè đậu trắng hoặc chè đậu đỏ – tượng trưng cho sự đỗ đạt, thành công.
So với tự làm chè trôi nước, làm chè đậu trắng, đậu đỏ sẽ đơn giản hơn; không phải mất khâu tạo màu và nặn bánh.
Nếu không có điều kiện, thời gian để tìm hiểu và làm xôi chè; gia chủ có thể đặt lễ xôi chè tại Dịch vụ cung cấp mâm cúng của Thấy Là Thích.
Tại đây, Thấy Là Thích cung cấp đa dạng lễ vật xôi chè cho mâm cúng Mụ:
- Xôi gấc, xôi ngũ sắc
- Chè trôi nước ngũ sắc
- Chè sen
- Chè thập cẩm ngũ vị
- Chè bưởi
- Chè đậu xanh
- Chè đậu trắng
- Chè đậu đỏ
- Chè hạt (5 loại hạt)
- Xôi chè theo yêu cầu
Mâm lễ vật truyền thống cúng đầy tháng
Theo quan niệm truyền thống, mâm cúng đầy tháng nên chia thành 3 phần lễ vật riêng:
Mâm cúng bàn thờ gia tiên
- Hương/ nhang: Trên bàn thờ gia tiên thông thường đều sẵn có bát hương. Do đó trong lễ cúng đầy tháng, chỉ cần là thẻ hương mới; cắm lên 3 nén hoặc hương vòng, hương rồng phụng đỏ.
- Đèn cầy/ nến đỏ: Đối với ban thờ gia tiên sẽ ưu tiên sắp đèn cầy, số lượng là 2 cây
- Gà trống luộc: 1 con
- Xôi nếp: Trên bàn thờ gia tiên, xôi nếp chuẩn bị thường là xôi trắng; và có thể sắp chung với gà như mâm lễ truyền thống hoặc để thành đĩa to riêng.
- Lễ ngũ quả tươi: Bao gồm 5 loại quả không đồng màu, đại diện cho 5 thuộc tính của 5 hành: Hành Kim (quả màu vàng tươi, ví dụ quả bưởi, quả dứa, quả xoài hoặc quả đu đủ); hành Mộc (quả màu xanh lá, xanh đậm, ví dụ quả chuối, quả xoài xanh hoặc quả táo xanh); hành Thủy (quả màu trắng, ví dụ quả lê, quả dưa lê, quả na); hành Hỏa (quả màu đỏ, ví dụ quả táo đỏ, quả lựu, quả thanh long); hành Thổ (quả màu tối, màu xám, màu nâu, ví dụ quả mận, quả nho, quả hồng xiêm).
- Lễ trầu, cau tươi: Sắp chung vào 1 đĩa nhỏ, bao gồm 1 lá trầu và 1 quả cau xanh
- Bộ 3 lễ vật sung túc, gồm: 1 hũ gạo tươi chưa đãi qua nước, 1 hũ muối tinh và 1 hũ nước sạch xếp thẳng hàng và cạnh nhau.
- Quần áo giấy theo ban bệ tổ tiên: Đánh số thứ tự hoặc viết họ tên của ông bà lên từng bộ quần áo
- Vàng mã: 10 bộ đầy đủ
Mâm cúng 12 bà Mụ
- Hương/ nhang cúng Mụ: Có thể cắm trực tiếp lên lễ vật cúng Mụ, số lượng 3 nén hương
- Hoa tươi cúng Mụ: 1 lọ hoa hồng, hoa đồng tiền hoặc hoa cúc, cắm theo số bông l
- Trái cây tươi: Có thể chia thành 12 phần trái cây tươi bằng nhau hoặc xếp 1 đĩa lớn mâm ngũ quả.
- Trầu cau tươi: Sắp 12 lá trầu têm cánh phượng và 12 miếng cau bổ tư; có thể sắp thành bộ 12 đĩa hoặc xếp chung vào một đĩa tròn lớn theo trật tự xen kẽ đẹp mắt; cuống hướng vào trong và đuôi lá, chũm quả hướng ra ngoài.
- Đồ vàng mã chuyên dụng cho mâm cúng Mụ: 12 bộ tiền vàng, 12 đôi hài màu xanh kích thước bằng nhau, 12 bộ váy áo màu xanh kích thước bằng nhau.
- Lễ vật mặn cúng Mụ: Có thể sắp các lễ mặn bao gồm các lễ vật là cơm tẻ, xôi nếp chuẩn bị thành 12 phần (thường là xôi gấc đỏ hoặc xôi đậu biếc), gà luộc, các món xào, món canh – lưu ý nếu là tự xào thì không được động đũa.
- Xôi chè: Chuẩn bị 12 phần bằng nhau
Nếu là cúng Mụ bé trai: Chuẩn bị xôi 3 tầng và chè đậu đỏ
Nếu là cúng Mụ bé gái: Chuẩn bị xôi gấc và chè trôi nước ngũ sắc
- Lễ ngọt cúng Mụ: 12 lễ oản đỏ
- Chim, cua, tôm (hoặc ốc): Luộc hoặc hấp
Nếu là lễ cúng đầy tháng bé gái: Mỗi loại 9 con
Nếu lễ cúng đầy tháng bé trai: Mỗi loại 7 con
Mâm cúng Đức Ông (hoặc bà Mụ chúa)
- Trầu cau tươi: 1 đĩa gồm 1 lá trầu và 1 quả cau
- Rượu trắng: 1 bình rượu kèm theo 3 chén nhỏ
- Quần áo giấy đỏ và hài đỏ cỡ lớn: Mỗi loại 3 bộ
- 3 đĩa xôi gấc
- 1 tô chè lớn
- 1 tô cháo lớn
- Lễ mặn cúng Đức Ông: 1 bộ tam sên bao gồm 1 miếng thịt ba chỉ luộc, 1 quả trứng gà luộc và 1 con tôm luộc
- Lễ trái cây nhỏ: Có thể 1 hoặc 3 loại quả
Trên đây là giới thiệu tổng quan về lễ cúng đầy tháng cho bé trai, bé gái Việt Nam. Cha mẹ có thể đặt lễ vật xôi chè cúng đầy tháng cho con cũng như các lễ vật cúng Mụ khác tại Dịch vụ cung cấp mâm cúng của Thấy Là Thích – Uy tín số 1 về chất lượng và dịch vụ mâm cúng.
