Tục thờ cúng tổ tiên là nét đẹp văn hóa xưa và nay của Việt Nam. Bàn thờ gia tiên là một phần không thể thiếu trong mỗi gia đình dù giàu hay nghèo, không phân biệt địa vị xã hội.
Thờ cúng tổ tiên là tất cả các nghi lễ, tôn giáo thể hiện lòng thành kính, đạo lý, nhớ về cội nguồn, biết ơn tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Những người đã sinh thành, tạo dựng sự sống. Phong tục thờ cúng tổ tiên bắt nguồn từ nền nông nghiệp trong xã hội xưa. Với sự du nhập của Nho giáo vào Việt Nam, sự gia tăng của nền tảng gia đình và tục thờ cúng tổ tiên đã trở thành một triết lý. Nhấn mạnh vấn đề gia đình, dòng họ.
Tìm hiểu thêm:
- Lễ cúng đổ bê tông cần làm những gì?
- Bố mẹ nên phát biểu đầy tháng cho con như thế nào cho đúng?
Lịch sử ra đời của tục thờ cúng tổ tiên của người Việt
Vào thế kỷ 15, Nho giáo đã trở nên thống trị trong xã hội. Và nhà Lê đã thiết lập tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên. Bộ luật Hồng Đức quy định rõ, con cháu phải thờ cúng tổ tiên 5 đời (tính theo thứ tự ngược lại đến 4 đời khi còn nhỏ: cha, mẹ, ông, bà, bà nội, kỵ). Con cháu tuy nghèo nhưng không buôn bán kinh sách để gìn giữ việc thờ cúng tổ tiên…
Các bài kệ không nhất thiết phải đầy đủ. Hương (nhang) được dâng lên bàn thờ tổ tiên vào các dịp lễ tết, đêm giao thừa, ngày giỗ. Ngay cả con cháu cũng tỏ lòng thành kính và quay về với cội rễ của mình, để tưởng nhớ những người thân yêu đã khuất.
Từ lâu, việc thờ cúng tổ tiên đã trở thành một phong tục, một chuẩn mực đạo đức, một nguyên tắc của con người; Nó là một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của Việt Nam. Người Việt Nam coi trọng lòng nhân ái, độ lượng đối với cha mẹ, tổ tiên.
Đặc điểm trong văn hóa cúng tổ tiên tại Việt Nam hiện nay
Bàn thờ là nơi tưởng nhớ, như thế giới nhỏ của những người đã khuất. Hai ngọn đèn tượng trưng cho mặt trời, mặt trăng, hương và các vì sao. Dựa vào những đặc điểm cơ bản đó, người Việt dần sưu tầm nhiều hình ảnh linh thiêng khác. Khi phát hiện ra đám cháy, họ nhận thấy chỉ có khói bốc ra, dần dần khói lửa bay vào sảnh hành lễ. Từ đó xuất hiện nến và hương của đức tin.
Chính giữa bàn thờ tổ tiên là lư hương (tượng trưng cho các vì tinh tú), lư hương – cột có các vòng hương (tượng trưng cho trục vũ trụ). Luôn có hai ngọn đèn (hoặc nến) ở góc ngoài. Chúng tượng trưng cho Mặt trời ở bên trái và Mặt trăng ở bên phải. Khi cần giao tiếp với tổ tiên (như van xin, xin sám hối…), người ta thường thắp nến (đèn dầu) và thắp hương. Mọi lời cầu nguyện đều theo vòng hương của tổ tiên.
Nét đặc sắc của văn hóa nông nghiệp được thể hiện trên bàn thờ gia tiên của người Việt. Phía sau lư hương thường có ba cổng, trên trụ có vẽ hình sư tử, biểu thị quyền lực cao hơn để điều khiển vong linh con cháu khi đứng trước bàn thờ.
Bàn thờ tổ tiên cần luôn được tôn trọng. Vì vậy, lễ vật chỉ có thể là hương, hoa, trà, trái cây… Con cháu muốn làm lễ mặn trong ngày vía thần tài thì nên đặt trước bàn thờ chính và các bàn phụ.
Trong mỗi gia đình, bàn thờ tổ tiên được đặt ở vị trí trang trọng nhất. Đây là nơi con cháu “hàn huyên” vào những ngày thường, giỗ, Tết hay những việc trọng đại khác… Mọi việc trong gia đình đều được thông đạt. Kể về tổ tiên của gia chủ. Đây là một địa điểm độc đáo trong văn hóa Việt Nam, nơi mà ngày nay hầu hết các cặp đôi mới cưới đều thực hiện nghi lễ.
Trước đây, bàn thờ tổ tiên được đặt ở giữa nhà. Nếu nhà đang ở tốt thì sơn son thếp vàng cho bàn thờ; Ngày giỗ rất quan trọng đối với việc thờ cúng tổ tiên. Đồ cúng tổ tiên phải luôn sạch sẽ.
Ý nghĩa quan trọng của tục thờ cúng tổ tiên hiện nay
Thờ cúng tổ tiên là một trong những tín ngưỡng quan trọng trong đời sống. Đặc biệt là trong xã hội Việt Nam và một số nước Đông Á.
Một mặt, niềm tin này là chỗ dựa tinh thần, là nền tảng để con người vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Mặt khác, tục thờ cúng ông bà sẽ giúp người ta biết quý trọng cội nguồn.
Đồng thời, tín ngưỡng thờ cúng, biết ơn tổ tiên là một trong những điều kiện quan trọng để thổi bùng lên ngọn lửa tự hào dân tộc.
Khi chúng ta học cách yêu thương và trân trọng gia đình của mình. Chúng ta sẽ học cách yêu quý và trân trọng hòa bình trên quê hương mình. Từ đó nảy sinh khát vọng bảo vệ và xây dựng đất nước. Không ngoa khi nói tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên là cội nguồn sức mạnh dân tộc.
Có thể nói, lễ tế tổ tiên rất quan trọng và có tác động to lớn đến sự phát triển của đất nước. Một đất nước tuân thủ tôn chỉ “uống nước nhớ nguồn” thì chắc chắn sẽ tốt đẹp.
Những đặc điểm văn hóa thông qua mâm cúng tổ tiên
Mâm cỗ được chuẩn bị vào những ngày đặc biệt trong năm. Nhằm để nhắc nhở con cái dành thời gian cho gia đình ngay cả khi chúng không ở bên cạnh. Nó như một sợi dây vô hình giúp tình cảm gia đình ngày càng bền chặt, khăng khít hơn.
Bàn thờ gia tiên xuất phát từ truyền thống hiếu kính tổ tiên và con cháu của người Việt. Khi một người chết đi, cơ thể của anh ta biến thành cỏ, còn linh hồn và ý thức của anh ta vẫn ở trong thế giới con người. Bàn thờ tổ tiên và hình thức ghi lại các vong linh của người xưa.
Tất cả đều do ông bà sinh ra. Bàn thờ tổ tiên là cách gần gũi và thiết thực nhất để chúng ta bày tỏ lòng biết ơn về sự biến mất của họ.
Mâm cúng gia tiên người miền Bắc
Ở miền Bắc, cúng giao thừa thường bao gồm:
Bánh tráng, nem các loại (nem lụi, nem lụi, nem bò), gà luộc, thịt đông, nem rán, các món trộn, canh măng, luộc chè, gỏi khô bò cà chua, hành muối, dưa leo, gỏi đu đủ hoặc su hào, bún.
Ngoài thức ăn ngon, chủ nhà còn dùng hoa tươi hoặc cành đào nhỏ, hạt nâu, trà rượu và cơm mặn để cúng gia tiên.
Đối với những gia đình ăn chay, có thể cúng một mâm cơm chay đơn giản. Như kho chay, bánh trôi, cơm lam, đậu kho, giò chay, canh chay, canh măng chay. xôi với gỏi đu đủ và đậu xanh.
Mâm cúng gia tiên người miền Trung
Người miền trung ít dùng quả đắng, chỉ thích quả ngọt, tròn, bền, bày kệ hình cầu, cầu chúc gia đình bình an năm mới.
Chẳng hạn, người miền trung không đặt các loại cam, quýt trên bàn thờ, vì quan niệm cam chịu. Ngoài ra, người miền trung có bánh tét, bánh in, bánh gối, bánh tẻ, bánh đậu xanh, bánh khiên….Các loại hoa thường được trang trí trên ban thờ như vạn thọ, hoa cúc, lay ơn,… Ngoài ra, còn có các loại đĩa khác nhau để lựa chọn làm y phục cho từng linh hồn.
Mâm cúng gia tiên người miền Nam
Trong các ngôi nhà miền Nam, có một lễ cúng phổ biến được tìm thấy ở khắp mọi nơi. Nếu bạn đang tìm kiếm Thông Thiên, một hình ảnh của đất trời. Nơi thờ tự chỉ có một cái cột, một chiếc bàn nhỏ thắp hương và vài chén trà nhỏ. Hầu hết những người giúp việc đến vào ban đêm, tháng năm hoặc tuổi ba mươi, để có nhiều hoa, nâu và bánh. Sau đó là bàn thờ Thiên Chúa và thế giới.
Phong tục thờ cúng trang trọng có nhiều điểm khác biệt; so với tiêu chuẩn thờ cúng ở miền Bắc và miền Trung. Người miền Nam thờ chung thần Tài, thần Thổ Địa và thường đặt là đình. Theo thời gian, bàn thờ của những người này càng treo nhiều tỏi, nhiều tiền thật, người trông nhà hàng đêm. Lễ, Tết rất nhiều lễ hội.
Cách bày trí mâm cúng gia tiên cho những dịp khác nhau
Mâm cúng tổ tiên cho ngày giỗ
Thực đơn ngày giỗ thường có một tô canh, lòng heo, thịt gà, giò heo, một đĩa rau xào, một đĩa thịt chiên / rán,…. Một số gia đình thêm cá chiên, giăm bông, các loại thực phẩm khác và gạo nếp.
Chúng ta sẽ băn khoăn không biết bàn thờ gồm những gì, tùy theo từng vùng miền. Ví dụ:
Ở miền Bắc có những món quen thuộc như cơm lam, chả quế, xôi, chả, bò nướng, nộm, gà luộc, chè.
Ở khu vực miền Trung, các gia đình thường có nhu cầu cao hơn. Các món ăn thường là gà, cá, vịt hoặc chả tôm, và bún.
Ở miền Nam, các gia đình có thực đơn đầy đủ 4 món: nướng, chiên, luộc, xào (ăn sáng, quay, nướng rau củ, …).
Mâm cúng tổ tiên ngày tết
Trong dịp Tết Nguyên đán, người Việt Nam phải chuẩn bị rất nhiều mâm cúng khác nhau
– Bàn thờ thần tài: Lễ tế thường là cỗ chay, tùy theo tôn giáo, giáo phái.
– Kệ bày đồ cúng gia tiên: hương, hoa, chè, trái cây, bánh tét hoặc bánh tét, khoai tây chiên, khổ qua, dưa hành, tôm khô, đĩa rượu trắng, đĩa gà, cá … cho gia phả và gia phả. thực đơn gia đình.
– Mâm cúng cho người thân đã mất mà chưa xả tang: Gồm các loại trên, nhưng phải gia giảm chỉ gồm các loại chén mà người đã khuất sử dụng. Ví dụ, nếu người đó ăn chay và hút thuốc, hãy thêm một điếu thuốc lá trộn sẵn.
Với những mâm cúng tổ tiên khác nhau; cần được thực hiện để bày tỏ lòng biết ơn cho tổ tiên. Bạn đọc nếu muốn chuẩn bị mâm cúng tổ tiên mà không có thời gian. Đừng quên liên hệ ngay với Thấy Là Thích. Chúng tôi sẽ đem đến cho bạn đọc những loại mâm cúng thích hợp cho từng dịp. Nếu bạn đọc có nhu cầu muốn được tư vấn về mâm cúng và tục thờ cúng tổ tiên; hãy gọi cho Thấy Là Thích để được tư vấn.